Niet minder dan 10% van de Vlaamse gemeenten heeft een schepen zonder bevoegdheid of een burgemeester zonder meerderheid. Jong VLD wil een jaarlijkse “hearing” met vertrouwensstemming voor elk uitvoerend mandaat om het democratisch gehalte van een lokaal bestuur te verhogen en de werking te verbeteren.
Schepenen en burgemeesters worden benoemd voor 6 jaar. Evaluaties gebeuren niet. Ontslag kan je enkel nemen, niet krijgen, zelfs niet als de voltallige gemeenteraad dit wenst. Dat is niet democratisch. Een burgemeester of schepen zou ten allen tijde de meerderheid van de gemeenteraad achter zich moeten hebben, net zoals dat het geval is voor andere uitvoerende mandaten. De gemeenteraad kan een schepen wel bevoegdheden afnemen, maar niet zijn mandaat.
Voorzitter Frederick Vandeput: “Eén of meerdere schepenen die geen meerderheid meer achter zich hebben, moet je democratisch kunnen ontslaan en vervangen. Nu kan je hem enkel zijn bevoegdheden afnemen en moet het werk gedaan worden door het resterende college. Dat is niet efficiënt, laat staan democratisch” Nu zijn er zelfs gemeenten die worden bestuurd door een minderheid, Dit kan als de grootste partij in het schepencollege niet langer tot de meerderheid van de gemeenteraad behoort.
Minister Bourgeois erkent het probleem. De aanpassingen die hij voorstelt zijn echter veel te omslachtig en bieden geen oplossing. De minister stelt een bemiddeling voor van de Vlaamse regering voor en daarna de gouverneur. Indien dit geen resultaat oplevert kan de gemeenteraad het voltallige college ontslaan en herbenoemen. Ook burgemeesters en schepenen die goed functioneren zullen daarmee sneuvelen. De gemeenteraad kan deze procedure slechts 1x per legislatuur inzetten en niet in de laatste 12 maanden voor de verkiezingen. Los van het democratisch déficiet, heeft ook het VVSG kritiek op deze procedure wegens veel te omslachtig.
Jong VLD pleit voor het verplicht maken van jaarlijkse beleidsverklaringen, naar analogie met minister en gedeputeerden en deze te koppelen aan een vertrouwens-stemming. Een schepen of burgemeester moet ten allen tijde de meerderheid van de gemeenteraad en dus van de bevolking achter zich hebben. De procedure is simpel en transparant, verhoogt het democratisch gehalte van de lokale politiek en bevordert de bestuurbaarheid van een stad of gemeente. Jong VLD kaart het voorstel aan bij Sabine Van Dooren, voozitter van de raad van bestuur van VVSG en Sas van Rouveroij en Marnic De Meulenmeester om een parlementair initiatief te nemen.
Q&A:
Over hoeveel schepenen gaat het exact?
Exacte cijfers over het aantal schepenen zonder bevoegdheid zijn er niet. Voor het gemeentedecreet werd het ontnemen van een bevoegdheid gezien als een sanctie, nu is dit enkel een interne werkafspraak van het college en niet van de gemeenteraad. Minister Bourgeois spreekt over 10% van de gemeenten die kampen met onbestuurbaarheid.
Waarom worden bevoegdheden ontnomen?
Bevoegdheden worden meestal ontnomen na een partij-overstap of door het ontstaan van een wisselmeerderheid. Met deze maatregel probeert met de bestuurbaarheid in dat geval te bewaren. Maar aangezien men ook zonder bevoegdheden zijn wedde blijft behouden, is het probleem maatschappelijk niet opgelost. De betreffende schepen vervangen zou veel efficiënter zijn ofwel moet de wedde geschorst kunnen worden.
Zal men hiervan geen misbruik maken?
Eerder niet. Een schepen ontslaan en vervangen is erg drastisch. Het is een grotere stap dan iemands bevoegdheden ontnemen. Indien hiervoor geen grondige reden is, betaalt men dit cash bij de volgende verkiezingen. Daarnaast is het volledig in lijn met de democratische principes. Extra betutteling stelt de autonomie van de gemeenten en van de kiezer in vraag.
Is besturen door een minderheid nu zo erg?
Ja.
De gemeenteraad is bijvoorbeeld verantwoordelijk over de begroting. Een schepencollege heeft echter de bevoegdheid om interne budgetherverdelingen door te voeren. Zo kan het cbs alles herschikken, zelfs van een personeelskrediet een investeringskrediet maken. De gemeenteraad wordt zo als democratische vertegenwoordiging van de bevolking volledig buitenspel gezet.
Pleit je dan voor vervroegde verkiezingen als het schepencollege valt?
Neen.
Alle gemeenteraadsleden blijven 6 jaar op post. Indien het schepencollege valt, dient er een nieuwe meerderheid gezocht te worden binnen de huidige zetelverdeling. Ook het Vlaams parlement is een legislatuurparlement en werkt volgens dit systeem.
